تکرار سفرهای نوروزی در نمایشگاه کتاب

یک ناشر در حالی که از مشکلات شرکت نکردن در نمایشگاه کتاب تهران می‌گوید، پیش‌بینی می‌کند که همانند سفرهای نوروزیِ امسال استقبال از این رویداد نیز خیلی خوب خواهد بود.

حسین جاوید، مدیر نشر سده در گفت‌وگو با ایسنا درخصوص حضور این نشر در سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و همچنین انتظارات خود از این رویداد، در حالی که بخش حضوری آن پس از دوسال مجددا برگزار می‌شود، اظهار کرد: ما در نمایشگاه امسال شرکت می‌کنیم. البته حالت ایده‌آل این است همان‌طور که همیشه گفته‌ایم، بتوانیم به سمتی حرکت کنیم که کتابفروشی‌ها تقویت شوند. به همین دلیل نشر ما در طول سال تخفیفی در نظر نمی‌گیرد یا سعی می‌کنیم کارهایی را که به زیان کتابفروشی‌ها است، انجام ندهیم.

او در عین حال گفت: اما نمایشگاه در ساختاری‌ست که شکل گرفته است؛ خوب یا بد. می‌توان گفت به جز ۱۰، ۲۰ ناشر بقیه در این رویداد شرکت می‌کنند. بر اساس آمار، امسال ۲۴۰۰ ناشر برای نمایشگاه ثبت‌نام کرده‌اند. اگر هم همه آن‌ها موفق به شرکت در نمایشگاه نشوند، می‌توان گفت تقریبا همه ناشران فعال در آن شرکت می‌کنند.

این ناشر همچنین ضمن پذیرش لطمه‌ای که به کتابفروشی‌ها وارد می‌شود و ضرورت مقابله با آن، به مشکلاتی که بر اثر شرکت نکردن در نمایشگاه پیش می‌آید اشاره و بیان کرد: با توجه به تجربه‌ای که در سال‌های اخیر به دست آمده، وقتی ناشران در این رویداد شرکت نمی‌کنند، معمولا دو مشکل پیش می‌آید؛ اول این‌که این مسئله باعث نارضایتی مترجم‌ها و نویسنده‌ها می‌شود، چون بخشی از کار ناشران در نمایشگاه این است که کتاب‌هایی را که به‌تازگی منتشر شده، معرفی کنند و این کار هم به لحاظ فروش و هم به لحاظ شناساندن اثر، تاثیر زیادی دارد. وقتی این اتفاق نمی‌افتد، طبیعتا باعث دلخوری مترجم‌ها و نویسنده‌های هر نشر می‌شود.

حسین جاوید افزود: برخلاف دست‌اندرکاران نشر، که با مسائل مربوط به نشر آشنایی دارند، خیلی از مردم از این مسائل اطلاعی ندارند. مخاطبانی که از شهرستان‌ها به نمایشگاه کتاب می‌آیند، ممکن است بخواهند کتابی را که در شهرشان پیدا نکرده‌اند، در نمایشگاه خریداری کنند. اما وقتی می‌بینند ناشر مورد نظرشان در نمایشگاه شرکت نکرده، ممکن است دلخور شوند. ما که ناشر کوچکی هستیم اما این برای ناشران بزرگ مشهودتر است، خیلی از مخاطبان شهرستانی به دنبال کتاب‌هایی هستند که در شهرشان پیدا نکرده‌اند، یا به دنبال تخفیف‌های بیشتر هستند و اگر ناشری در این نمایشگاه شرکت نکند، ممکن است این مسائل پیش بیاید. البته باز هم تاکید می‌کنم، ایده‌آل این است که بتوانیم کاری کنیم کتاب از شبکه توزیع و کتابفروشی‌ها به دست مخاطبان برسد. اما فعلا در زنجیره‌ای که بیش از ۳۰ سال است شکل گرفته، ایجاد تغییر ممکن نیست و اگر قرار باشد تغییری اتفاق بیفتد، از طریق ناشران بزرگ‌تر و قدرتمندتر و همچنین شبکه دولتی که تصمیمات کلان در حوزه نمایشگاهی می‌گیرد، مقدور است.

مدیر نشر سده سپس به دو جنبه علمی‌وفرهنگی و جشنواره‌وسرگرمی نمایشگاه کتاب تهران که به عقیده او از ابتدای کار در کنار یکدیگر بوده‌اند، اشاره و بیان کرد: همانند آن‌چه در سفرهای نوروزی امسال دیدیم، در نمایشگاه کتاب امسال با انباشتی از تقاضا مواجه خواهیم بود. من فکر می‌کنم دو سال گذشته هم خیلی به همه سخت گذشت و هم مردم از خیلی چیزها محروم بودند، از جمله نمایشگاه کتاب یا جشنواره‌ای در این ابعاد و وسعت. بنابراین پیش‌بینی من این است که انباشت تقاضایی وجود دارد و برخلاف پیش‌بینی دیگر همکاران، همان‌طور که در سفرهای نوروزی هم دیدیم، استقبال خیلی خوب خواهد بود. البته این‌که این استقبال خوب به فروش خوب هم منجر شود، مسئله ثانویه است. ممکن است شاهد تعدد بازدیدکنندگان باشیم ولی لزوما به این میزان افزایش فروش نداشته باشیم. خصوصا که هم کتاب گران‌تر شده و هم مشکلات اقتصادی بیشتر.

او در ادامه درباره مسئله هم‌زمانی برگزاری نمایشگاه مجازی و حضوری کتاب نیز گفت: این هم‌زمانی برای ناشران بسیار سخت خواهد بود. برای برآمدن از پس این کار نیاز به یک تیم قوی است. ناشران برای ارسال سفارش‌ها نیاز به چندین نیرو دارند و از طرفی، نمایشگاه حضوری هم مسائل خودش را دارد. اما ناشران معمولا به تعدادی نیرو ندارند که هر دو را با هم پیش ببرند. مشکل دیگر هم این است که موجودی ناشران محدود است، مثلا اگر ۱۰۰ عنوان از یک کتاب موجود داریم، با وارد کردن در سیستم نمایشگاه مجازی، دیگر نمی‌توان آن‌ها را در نمایشگاه حضوری فروخت؛ و عکس این هم وجود دارد. برای همین، توازن برقرار کردن بین موجودی‌ها طوری که سفارشی معطل نماند و خلائی ایجاد نشود، یکی دیگر از مشکلات خواهد بود. امیدوارم بتوانیم از عهده این بربیاییم.

جاوید در پایان درخصوص این‌که با توجه به برگزاری نمایشگاه مجازی، چه انگیزه‌ای وجود دارد تا ناشران دردسرهای نمایشگاه حضوری را بپذیرند، بیان کرد: تجربه‌ای که در این دو سال از نمایشگاه مجازی به دست آوردیم این بود که اغلب خریدها به صورت تک‌کتاب است؛ یعنی مخاطب به سایت می‌رود و کتابی را که از پیش درباره خریدش تصمیم گرفته یا نیاز به خرید آن دارد، سفارش می‌دهد و تحویل می‌گیرد. اما در نمایشگاه فیزیکی و حضوری این امکان فراهم است تا مخاطب کتاب‌هایی را که نیاز ندارد یا از پیش برای خرید آن‌ها برنامه‌ریزی نکرده ببیند و همان لحظه تصمیم بگیرد که خرید کند یا نه؛ همچنین می‌تواند توضیحات ناشر را بشنود، اگر نیاز به کتاب‌های حوزه خاصی دارد، مشورت بگیرد و ناشر هم این فرصت را دارد تا کتاب‌هایش را معرفی کند. در این فضا، فروش افزایش پیدا می‌کند. در نمایشگاه حضوری کمتر دیده‌ایم که تک‌کتاب بخرند؛ مشورت می‌گیرند یا خودشان تورق می‌کنند یا غرفه را می‌چرخند و چند کتاب انتخاب می‌کنند. برای همین، نمایشگاه حضوری همیشه برای ناشران بهتر است. در واقع، این نمایشگاه امکان تعامل را فراهم می‌کند تا ناشران علاوه‌بر فروش از بازخورد مخاطبان برای انتشار کتاب استفاده کنند.